تأثیر گناه بر شناخت، با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی(ره)

نوشتة پیش‌روی، برآن است تا تأثیر گناه بر شناخت را، در قلمرو شناخت حضوری و حصولی، باتأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی بررسی‌کند؛ در قلمرو شناخت حضوری، به بررسی تأثیر عامل گناه بر شناخت حضوری از خود و شناخت حضوری از خداوند می‌پردازد و درشناخت حصولی نیز بحث را در حوزة عقل عملی و نظری، پیش می‌برد. علامة طباطبایی، میزان فهم را در چارچوبِ علم‌النفس فلسفی، علم اخلاق تبیین می‌کنند؛ از این‌روی، در کنار عوامل اجتماعی و بیرونی نظیر دوری از مراکز علمی، ملکات واعمال ناپسند را نیز عامل تفاوت در فهم می‌دانند و بر نقش منفی ملکات رذیله در استعدادهای ذهنی و فراگیری علوم تأکید می‌کنند. در واقع، از آن‌جا که، آیات و روایاتی بر تأثیر تقوا برشناخت و قوة تمییز انسان تصریح دارد، می‌توان تأثیر اعمال وملکات را در متون دینی، در چارچوبِ تأثیر تقوا به مثابة خودنگه‌داری در اعمال و داشتن همةملکات فضیلت‌مند دانست. لذا، علامة طباطبایی بین رعایت تقوای الهی و توان عقل در ادراک نظری قایل به ملازمه‌اند؛ این سخن بدین معناست که نه تنها توان عقل در میزان رعایت تقوای الهی مؤثر است، بلکه پای‌بندی به تقوا در مقام علم نیز تأثیر دارد.